Στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης για την Αειφορία τα ζητήματα περιβάλλοντος, υγείας και κοινωνίας (ανθρώπινα δικαιώματα, συνθήκες εργασίας, δίκαιο εμπόριο, κοινωνική δικαιοσύνη, τοπική κουλτούρα κλπ) συνεξετάζονται και αναζητείται η αλληλεξάρτησή τους. Ένα καλό παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα «Ταξιδεύοντας με ένα Γιλέκο στη Θάλασσα της Παγκοσμιοποίησης», που συνέγραψαν η Σταυρούλα Τριανταφύλλου και η Θεολογία Αβδελλή και εκδόθηκε από το ΚΠΕ Δραπετσώνας το 2018.  

Το πληρέστερο εκπαιδευτικό υλικό για τη διδασκαλία της σωστής διατροφής έχει γραφτεί με ευθύνη της Διεύθυνσης ΣΕΠΕΔ του ΥΠΠΕΘ και του ΕΙΝ και επιμέλεια Γιάννη Μανού το 2008. Το υλικό αποτελείται από τέσσερις τίτλους:

Α) Αγωγή Υγείας- Διατροφή- Διατροφικές συνήθειες, για μαθητές 6-8 ετών, Εγχειρίδιο εκπαιδευτικού, http://www.pi-schools.gr/lessons/gymnastics/ypost_yliko/agogi_ygeias/diatrofi_daskalou1.pdf

Β) Αγωγή Υγείας- Διατροφή- Διατροφικές συνήθειες, για μαθητές 9-12 ετών, Εγχειρίδιο εκπαιδευτικού, http://www.pi-schools.gr/lessons/gymnastics/ypost_yliko/agogi_ygeias/diatrofi_daskalou_2.pdf

Γ) Αγωγή Υγείας- Διατροφή- Διατροφικές συνήθειες, τετράδιο μαθητή 6-8 ετών, http://kainotomesdraseis.blogspot.com/ και μετά diatrofi-tetradio_mathiti_6-8.pdf

Δ) Αγωγή Υγείας- Διατροφή- Διατροφικές συνήθειες, τετράδιο μαθητή 9-12 ετών, http://kainotomesdraseis.blogspot.com/ και μετά diatrofi-tetradio_mathiti_9-12.pdf

Στο πλαίσιο της αειφορίας τα θέματα υγείας συσχετίζονται με τα περιβαλλοντικά προβλήματα καθώς και με ζητήματα κουλτούρας και πολιτισμού. Μια τέτοια προσέγγιση παρέχεται από το εκπαιδευτικό υλικό «Υγιή παιδιά, υγιής πλανήτης», που συγγράφηκε το 2017 από το WWF Ελλάς. Διατίθεται δωρεάν στη διεύθυνση https://food.wwf.gr/schools  με απλή εγγραφή στο Newsletter.

Στην σφαιρική μελέτη του τοπικού περιβάλλοντος απαιτείται μελέτη πεδίου πιθανόν και τακτικά επαναλαμβανόμενη. Σημαντική για μια ασφαλή περιήγηση, ξενάγηση, αστική διαδρομή ή περιβαλλοντικό μονοπάτι στην πόλη αποτελεί η γνώση και η τήρηση κανόνων κυκλοφορίας. Για την κυκλοφοριακή αγωγή έχει παραχθεί κατά καιρούς πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό. Προτείνουμε:

Α) Το εκπαιδευτικό πακέτο «Ο δρόμος και εγώ», που αποτελείται από την Εισαγωγή, Το τετράδιο του μαθητή και Ενημερωτικά φύλλα για τον δάσκαλο. Το υλικό γράφτηκε με ευθύνη της Renault και της MAVA AE και περιέχει φύλλα εργασίας, εικόνες για μελέτες περίπτωσης, ασκήσεις διαφόρων τύπων και συμβουλές για πεζούς, επιβάτες και οδηγούς μέσα σε 21 δισέλιδα μαθήματα.

Β) το παιδικό βιβλίο της Ελένης Πιτσιδοπούλου με τίτλο «Καλώς τον κύριο ΚΟΚ», που εκδόθηκε το 2007 από το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών και τις εκδόσεις Κέδρος. Το βιβλίο εξηγεί στους μικρούς μαθητές με διασκεδαστικό τρόπο βασικούς κανόνες κυκλοφορίας. Μπορείτε να το βρείτε αναρτημένο (20ΜΒ) στη διεύθυνση https://pappanna.files.wordpress.com/2013/04/kok.pdf  

Γ) τα εγχειρίδια με τίτλο «Οι δικές μου συμβουλές», που εκδόθηκαν το 2015 από Υπουργείο Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων. Έχει συγγραφεί σειρά εγχειριδίων ανά ηλικία μαθητών πχ Οι δικές μου συμβουλές Α-Γ Δημοτικού http://edrive.yme.gov.gr/node/1607 , Οι δικές μου συμβουλές Δ-ΣΤ Δημοτικού http://edrive.yme.gov.gr/sites/default/files/ae1_kids_9-12.pdf, Μετακινούμαι ασφαλώς (Γυμνάσιο) http://edrive.yme.gov.gr/sites/default/files/ae4_gymnasio.pdf και Προετοιμάζομαι για οδηγός (Λύκειο) http://edrive.yme.gov.gr/sites/default/files/ge1_lykeio_final.pdf, ενώ συνοδεύονται από τα αντίστοιχα εγχειρίδια του εκπαιδευτικού και του γονέα. Δείτε περισσότερα στη διεύθυνση http://edrive.yme.gov.gr/node/82 στο Εκπαιδευτικό περιεχόμενο.

Εδώ θα βρείτε τον Οδηγό Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση με τίτλο «Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία», που συνέγραψαν το 2018 η Μαρία Δημοπούλου, η Καλλιόπη Κύρδη και η Ελένη Σβορώνου και εκδόθηκε με τη συνδρομή της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων και του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς. Το υλικό αυτό αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την ανάπτυξη προγραμμάτων που μελετούν το τοπικό περιβάλλον, την τοπική ιστορία, την πολιτιστική κληρονομιά, την ιδιότητα του ενεργού πολίτη.

Εδώ θα βρείτε τον χρησιμότατο, πολύ αναλυτικό και αλφαβητικό κατάλογο ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού πολιτιστικών θεμάτων, που συγγράφηκε το 2019 από τις Υπεύθυνες Πολιτιστικών Θεμάτων των ΔΙΠΕ Αττικής Καλλιόπη Κύρδη (Α΄Αθήνας), Ελένη Κατσούφη (Β΄Αθήνας), Μαρία Μαγαλιού (Γ΄Αθήνας|), Λώρα Πετροπούλου (Δ΄Αθήνας), Χρύσα Κουράκη (Ανατ. Αττικής) και Βασιλική Αρβανιταντώνη (Πειραιά).

Η αειφορία ξεκινά από την ατομική συμπεριφορά, τη διαχείριση συναισθημάτων, τις διαπροσωπικές σχέσεις και τη διαμόρφωση θετικού κλίματος σε κάθε σχολική αίθουσα. Οι ικανότητες αναγνώρισης συναισθημάτων, ενσυναίσθησης, επικοινωνίας, συνεργασίας, ανοχής της διαφορετικότητας, θέσπισης στόχων και επίλυσης συγκρούσεων αποτελούν το υπόβαθρο για τη διάχυση της αειφορίας από το ατομικό στο συλλογικό επίπεδο. Για την καλλιέργεια αυτών των σημαντικών ικανοτήτων έχει παραχθεί κατά καιρούς πλούσιο και σημαντικό εκπαιδευτικό υλικό. Προτείνουμε:

Α) το Πρόγραμμα Σπουδών για το αντικείμενο «Σχολική και Κοινωνική Ζωή (ΣΚΖ)» για την Α/θμια Εκπ/ση, που συγγράφηκε από ομάδα εμπειρογνωμόνων κατόπιν ανάθεσης του ΠΙ/ΙΕΠ το 2011 και ισχύει ως συμπληρωματικό των ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ για την Υποχρεωτική Εκπαίδευση. Ακόμη πιο χρήσιμος και πρακτικός είναι ο αντίστοιχος Οδηγός για τον Εκπαιδευτικό για την Α/θμια Εκπ/ση.

Β) το εκπαιδευτικό υλικό Καλλιπάτειρα, που συγγράφηκε το 2006 για την προώθηση της ισότητας των φύλων στην κοινωνία και αξιοποιεί τον αθλητισμό για την εμπλοκή των μαθητών σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολυπολιτισμικότητας, διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, ρατσισμού και ξενοφοβίας, κοινωνικών ανισοτήτων και κοινωνικού αποκλεισμού. Το υλικό αποτελείται από τέσσερα μέρη, τα οποία επισυνάπτονται: Οδηγός Εκπαιδευτικού, Τετράδιο Δραστηριοτήτων Α΄, Β΄, Γ΄ Δημοτικού, Τετράδιο Δραστηριοτήτων Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄ Δημοτικού, Τετράδιο Δραστηριοτήτων Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου. Το υλικό για το επιτραπέζιο παιχνίδι βρίσκεται στη διεύθυνση http://lab.pe.uth.gr/psych/index.php?option=com_content&view=article&id=105&Itemid=256&lang=el

Γ) ο τόμος Δ’ του επιμορφωτικού υλικού του Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικώνμε τίτλο «Θέματα αξιοποίησης της ομάδας στη σχολική τάξη», που συγγράφηκε το 2012 από ομάδα εμπειρογνωμόνων για θέματα σχέσεων στη σχολική κοινότητα με ευθύνη του ΠΙ. Το εγχειρίδιο περιλαμβάνει τη διεργασία δημιουργίας εκπαιδευτικών ομάδων, εναλλακτικούς τρόπους και την αντιμετώπιση δυσκολιών,  ασκήσεις επεξεργασίας σχέσεων και παραδείγματα από τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια και την ευρύτερη κοινότητα.

Δ) το εκπαιδευτικό υλικό με τίτλο «Διαπροσωπικές σχέσεις Ε΄ Δημοτικού – Γ΄ Γυμνασίου», που συγγράφηκε το 2000 με ευθύνη του ΥΠΠΕΘ-ΕΙΝ και περιέχει πληθώρα δραστηριοτήτων και φύλλων εργασίας για δραστηριότητες ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, που συμβάλλουν στην εξασφάλιση θετικού συναισθηματικού κλίματος στη σχολική τάξη. Λόγω όγκου (95ΜΒ) το υλικό βρίσκεται αναρτημένο με ασφαλή τρόπο στη διεύθυνση

https://drive.google.com/file/d/0B3HGpjUYGlgsMkZpdEpLRHFSazQ/view?ts=58cbce3d

Ε) το εγχειρίδιο με τίτλο «Δραστηριότητες στην τάξη για την πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ των μαθητών. Εγχειρίδιο εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης», που συγγράφηκε  το 2010 από την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (ΕΨΥΠΕ). Το εγχειρίδιο  περιλαμβάνει αναλυτικά την υλοποίηση έντεκα (11) βιωματικών εργαστηρίων για μαθητές Α/θμιας Εκπ/σης και αποσκοπεί στην πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ των μαθητών στα σχολεία.

ΣΤ) το εγχειρίδιο με τίτλο «Η Κοινωνική-Συναισθηματική Μάθηση μέσα από την Παιδική Λογοτεχνία και το Πρόγραμμα ¨Βήματα για τη Ζωή¨ - Πρακτικός Οδηγός για Εκπαιδευτικούς Μαθητών Πρώτης Σχολικής ηλικίας (4-8 ετών)», που συνέγραψαν η Χρύσα Κουράκη, η Νάντια Κουρμούση και η Μαρία Σαλαγιάννη και εκδόθηκε από την ΟΜΕΡ το 2016.

Θέλετε να μάθετε την ιστορία του νερού στην Αττική από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα; Δείτε τη θαυμάσια έκδοση της ΕΥΔΑΠ του 2011 με τίτλο «Ο κύκλος του νερού στην Αττική γη», που επισυνάπτεται. Για τη σημασία του πόσιμου νερού και την επεξεργασία των λυμάτων δείτε την έκδοση της Ευρωπαϊκής Ένωσης του 2012 με τον πρωτότυπο τίτλο «Εσύ θα έπινες τα λύματά σου;»

Για να γίνει ένα σχολείο αειφόρο χρειάζονται παρεμβάσεις σε τρία επίπεδα α) στο παιδαγωγικό β) στο περιβαλλοντικό γ) στο κοινωνικό. Οι παρεμβάσεις αυτές προτείνεται να αποτιμώνται είτε με ποσοτικούς δείκτες είτε με ποιοτικά δεδομένα. Κάθε σχολείο επιλέγει τον δικό του τρόπο, αναζητά τα δικά του μέσα και θέτει τις δικές του προτεραιότητες. Στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα υπάρχουν αρκετές προτάσεις, τις οποίες μπορείτε να αξιοποιήσετε ως παραδείγματα, χωρίς να είστε υποχρεωμένοι να ενταχθείτε στα αντίστοιχα δίκτυα σχολείων. Δείτε:

α) Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης (https://www.eepf.gr/el/), που υλοποιεί μεταξύ άλλων τα εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Οικολογικά Σχολεία» https://www.eepf.gr/el/tomeis-drashs/ekpaideftika-programmata/oikologika-sxoleia και διαθέτει το αντίστοιχο εκπαιδευτικό υλικό https://www.ecoschools.gr/ecoschools/material

β) Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (http://www.ellet.gr/), που υλοποιεί το πρόγραμμα «Αειφόρο Ελληνικό Σχολείο» https://aeiforosxoleio.wixsite.com/website και διαθέτει το αντίστοιχο εκπαιδευτικό υλικό https://docs.wixstatic.com/ugd/3850a1_a8e5904a88034f8e923a2b724bfc2053.pdf

γ) η οργάνωση aeiforum (http://www.aeiforum.eu/index.php/el/), που υλοποιεί το πρόγραμμα «Αειφόρο Σχολείο» με βάση δείκτες που θα βρείτε στην έκδοση  http://www.aeiforum.eu/index.php/el/ekdoseis/16-ekdoseis

Εδώ μπορείτε να βρείτε το εκπαιδευτικό υλικό που συγγράφηκε από ομάδες εργασίας με ευθύνη του ΟΗΕ για τη διδασκαλία των 17 Στόχων της Αειφόρου Ανάπτυξης, όπως θεσπίστηκαν το 2015 στο πλαίσιο της AGENDA 2030. Εκτός από μια πρώτη ματιά, πλούσιο υλικό μαθητή, υλικό εκπαιδευτικού, επιτραπέζιο παιχνίδι και ενημερωτικό υλικό θα βρείτε εδώ

Εδώ μπορείτε να βρείτε τον Οδηγό Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, που συγγράφηκε το 2008 με ευθύνη του ΠΙ. Ο Οδηγός διαθέτει θεωρητικό και πρακτικό μέρος για την υλοποίηση προγραμμάτων σχετικών με όλα τα μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα. Έχει συνολική έκταση 171 σελίδες και θα τον βρείτε στη διεύθυνση https://www.openbook.gr/odigos-drastiriotitwn-perivallontikis-ekpaideysis/

Εδώ μπορείτε να βρείτε το Πρόγραμμα Σπουδών για το αντικείμενο «Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη», που συγγράφηκε από ομάδα εμπειρογνωμόνων κατόπιν ανάθεσης του ΠΙ/ΙΕΠ το 2011 και ισχύει ως συμπληρωματικό των ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ για την Υποχρεωτική Εκπαίδευση. Ακόμη πιο χρήσιμος και πρακτικός είναι ο αντίστοιχος Οδηγός για τον Εκπαιδευτικό, ο οποίος υπάρχει και σε αναθεωρημένη μορφή (2014).